TRZY KWARTETY
OTWARCIE
ARON QUARTETT (Austria)
V. ULLMANN III Kwartet smyczkowy**
G. DEISS II Kwartet smyczkowy op. 22**
E. W. KORNGOLD III Kwartet smyczkowy nr 3 D-dur**
** pierwsze wykonanie w Kielcach
Współpraca Filharmonii z Austriackim Forum Kultury owocuje
tym razem prezentacją dorobku wybranych kompozytorów wiedeńskich
tworzących dawniej (E. Korngold) i dziś (G. Deiss, V. Ullmann).
Atutem będzie także występ kwartetu smyczkowego,
cenionego za doskonałe interpretacje i precyzję w wykonaniu
muzyki z początku XX wieku i współczesnej.
Zespół ARON QUARTETT powstał 20 lat temu i od czasu debiutu zapraszany jest do największych sal koncertowych świata. W jego wykonaniu usłyszymy trzy kwartety wybitnych kompozytorów wiedeńskich, przy czym obecność na naszym wieczorze zapowiedział Gerhard Deiss.
Viktor Ullmann urodził się 1 stycznia 1898 roku w Cieszynie. Później, wraz z mnożącymi się propozycjami pracy (oferowano mu nie tylko stanowisko dyrygenta, dyrektora chóru czy opery; prowadził np. antropozoficzną księgarnię w Stuttgarcie) mieszkał w Wiedniu, Pradze, Aussig (Uście nad Łabą), Zurichu, Stuttgarcie.
8 września 1942 Ullmann został osadzony w obozie koncentracyjnym w Theresienstadt, gdzie wraz z Hansem Krásą, Gideonem Kleinem i Rafaelem Schächterem zajmował się muzyką w ramach tak zwanej „organizacji wolnego czasu” („Freizeitgestaltung”). 16 października 1944 roku wywieziono go do Auschwitz i parę dni później został zamordowany. Ponowne odkrycie dzieła Ullmanna wiąże się z sukcesem jego opery Cesarz Atlantydy, jednoaktowego utworu skomponowanego w latach 1943/44 w reakcji na terror w Theresienstadt. Libretto, napisane przez uwięzionego wraz z Ullmannem w tym samym obozie Petera Kiena, opowiada o Śmierci, która wobec wojny i masowych morderstw odmawia wykonywania swej powinności. W ten sposób panujący Dyktator zostaje pozbawiony swej najstraszliwszej broni i traci władzę. Dopiero na sam koniec Śmierć wraca do przeznaczonej jej roli, stając się pocieszycielką ludzi. Trzeci kwartet smyczkowy Ullmana powstał w roku 1943 w Theresienstadt. Utwór ma jednoznacznie wiedeński charakter – skomponowany jest według klasycznych wzorów, lecz zarazem przenika go liryczna melancholia. Cztery części Kwartetu płynnie przechodzą jedna w drugą, przez co dzieło sprawia wrażenie jednoczęściowego. Boleśnie piękna część początkowa, której charakter tworzą wszystkie cztery instrumenty, jest przesiąknięta atmosferą nostalgii i melancholii. Przechodzi ona w groteskowe scherzo, w którym brzmiącym niczym docinki partiom skrzypiec i altówek wiolonczela przeciwstawia frazy pełne złości lub przeciwnie – jakby uspokajające. Dynamiczna muzyczna myśl z szybkimi pasażami określa charakter finału.
Gerhard Deiss urodził się w roku 1950 w Wiedniu. Kształcił się w wiedeńskiej Akademii Muzyki, a także ukończył studia prawnicze. Od 2010-2015 pracował w austriackiej służbie dyplomatycznej jako ambasador w Maroku i w Senegalu. II Kwartet smyczkowy op. 22 powstał w latach 2017/18. Posiada pięć części – w drugiej i czwartej w partiach altówki i wiolonczeli przelotnie pojawia się główny temat II Kwartetu smyczkowego Schönberga – w ten sposób kompozytor składa hołd wiedeńskiemu mistrzowi, który swoje wybiegające w przyszłości dzieło stworzył już ponad sto lat temu (w roku 1908).
Erich Wolfgang Korngold przyszedł na świat w 1897 roku w żydowskiej rodzinie w Brnie jako syn popularnego wówczas austriackiego krytyka muzycznego Juliusa Korngolda. Kilkulatek został okrzyknięty (m.in. przez Gustava Mahlera) muzycznym geniuszem. W Austrii i Niemczech pracował do 1934 roku, kiedy wyjechał na zaproszenie przyjaciela do Stanów Zjednoczonych, do Hollywood. Najprawdopodobniej w ten sposób uchronił się przed śmiercią. W Ameryce rozpoczął współpracę z wytwórniami, m.in. Paramount Pictures. Stworzył wzorzec amerykańskiej muzyki filmowej. Napisał muzykę do dziewiętnastu filmów, kilka z obrazów z jego muzyką zdobyło Oscara. Pisał tam również muzykę do wykonań koncertowych, utrzymaną w późnoromantycznym stylu o bogatej schromatyzowanej harmonii. Najpopularniejszym z tych jego utworów stał się powstały w roku 1945 Koncert skrzypcowy – jego prawykonania dokonał Jascha Heifetz, najsłynniejszy wówczas skrzypek. Dzieło wyróżnia elegancja zauważalna zarówno w strukturze, jak i w użyciu środków technicznych. Niekiedy dominują w nim dysonanse i chromatyka, w innych miejscach brzmi ciepło i lirycznie. Erich Wolfgang Korngold zmarł w Ameryce w 1957 roku.
W przerwie koncertu zapraszamy na otwarcie wystawy prac uczniów i dyplomantów Zespołu Państwowych Szkół Plastycznych im. Józefa Szermentowskiego w Kielcach.
IMPRESJE MUZYCZNE to tytuł cyklicznej wystawy, na której prezentujemy corocznie prace graficzne uczniów ZPSP w Kielcach. Różnobarwne kompozycje plastyczne, w większości abstrakcyjne, zainspirowane muzyką powstały na okoliczność Świętokrzyskich Dni Muzyki. Zostały one zaprojektowane i wykonane przez uczniów klas młodszych.
PRACE DYPLOMOWE wychowanków „Plastyka” powstały w Roku Kultury Ormiańskiej zainaugurowanym 4 września 2017 r. w ZPSP. Uczniowie poznawali kulturę i sztukę Ormian, a następnie realizowali plastyczne zadania zainspirowane różnymi wątkami tej fascynującej kultury. Tak powstały prace rzeźbiarskie (m.in. chaczkar, orzeł zrywający się do lotu symbolizujący zwycięstwo legendarnego Haika), tkackie, ceramiczne, malarskie. Często wykorzystywanym motywem były ornamenty i litery z alfabetu ormiańskiego z bogatych i cennych manuskryptów. Malowane precyzyjnie na pergaminie z użyciem akwareli, tempery żółtkowej złocenia 23-karatowym płatkiem złota oddają charakter ormiańskiej sztuki iluminatorskiej.
ARON QUARTETT
Zespół powstał w 1998. Jego założycielami byli: Ludwig Müller, Barnę Kobori, Georg Hamann i Christophe Pantillon. Debiutował w tym samym roku w Wiedniu. Od tego czasu muzycy opracowali urozmaicony repertuar, w którym zmierzyli się nie tylko z dziełami klasycznymi, ale także z pracami Drugiej Szkoły Wiedeńskiej, co zaowocowało zaproszeniem do rezydencji w Arnold Schoenberg Center w Wiedniu, gdzie zespół wykonał własny cykl kompozycji XVIII, XIX i XX wieku w. Na ich artystyczny rozwój duży wpływ wywarli członkowie kwartetu Alban Berg wraz z Ernstem Kovaciciem i Heinrichem Schiffem. Kwartet występował w Europie, Stanach Zjednoczonych, Meksyku i Japonii oraz na renomowanych festiwalach (Wiedeńskie Tygodnie Festiwalowe, Międzynarodowy Festiwal Kwartetów Smyczkowych w Pradze, Biennale w Wenecji, Festiwal Schönberga, Festiwal Klangbogen, Festiwal Cervantino, Kuhmo Festival, Stresa Festival, Enescu Festival Berlin, Carinthischer Sommer itp.). W 2001 Aron Quartett zadebiutował w Carnegie Hall w Nowym Jorku, w 2002 – w londyńskiej Wigmore Hall i Tchaikovsky Conservatoire w Moskwie, a w 2004 wystąpił po raz pierwszy w wiedeńskim Musikverein. Pierwsza płyta zespołu ukazała się w 1999 i składa się z dzieł Schuberta, Schönberga, Mozarta i Ullmanna. W lutym 2002 koncert Aron Quartett był transmitowany w całej Europie przez Österreichischer Rundfunk. Inne nagrania CD to m.in. kwartety smyczkowe Franza Schuberta oraz album z kompletnymi utworami Arnolda Schönberga na kwartet smyczkowy, za który zespół nagrodzony został nagrodą Pasticcio.