kup bilet on-line

Wyjątkowe, mocno skandalizujące dzieło Albana Berga. Lulu, podobnie jak Turandot Pucciniego, należy do oper dokończonych po śmierci kompozytora przez kogoś innego – w tym przypadku przez Friedricha Cerhę, i to dopiero 44 lata po śmierci Berga. Skomplikowana historia Lulu – „modliszki idealnej” – sprowadza się do korowodu mężczyzn, z których żaden nie potrafi się oprzeć zmysłowej kobiecie o podejrzanej przeszłości. Przez swoje szaleństwa Lulu popada w kłopoty, które ze szczytu powodzenia strącają ją na samo dno, aż do finałowego spotkania z Kubą Rozpruwaczem. W postać rozpustnej Lulu wcieli się Marlis Petersen, znana widzom z występu w roli Zuzanny w Weselu Figara. Dyryguje wieloletni szef muzyczny Opery Walijskiej Lothar Koenigs, reżyseruje artysta multidyscyplinarny William Kentridge, którego inscenizację Nosa Szostakowicza niedawno podziwialiśmy.

Retransmisja przedstawienia: z 21 listopada 2015
Przedstawienie trwa około 4 godzin i 30 minut (w tym 2 przerwy).

Treść opery

PROLOG

Treser dzikich zwierząt zaprasza publiczność do odwiedzenia jego menażerii, w której najstraszliwszy jest „wąż” o imieniu Lulu.

AKT PIERWSZY

Lulu pozuje Malarzowi, który tworzy jej portret w obecności kochanka Lulu, bogatego doktora Schöna. Gdy zostają sami, Malarz próbuje uwieść Lulu, na co akurat wchodzi jej mąż, starszy Profesor medycyny. Sądząc, że przyłapał żonę na zdradzie, Profesor umiera na zawał. Lulu zdaje sobie sprawę, że została bogatą wdową.

Lulu i Malarz pobrali się. Lulu dowiaduje się, że dr Schön, który znalazł ją lata temu na ulicy, dał wykształcenie i uczynił swoją kochanką, ma teraz żonę z wyższych sfer. Schigolch, stary człowiek, który może być ojcem Lulu lub jej byłym kochankiem, przychodzi z wizytą. Schön chce się pozbyć Lulu ze swojego życia, aby poślubić swoją wybrankę. Kiedy opowiada o podejrzanej przeszłości Lulu Malarzowi, ten z rozpaczy podrzyna sobie gardło. Schön jest wstrząśnięty chłodną reakcją Lulu na samobójstwo Malarza. Dziewczyna jest przekonana, że teraz doktor będzie musiał się z nią ożenić.

Kilka tygodni później Lulu występuje w balecie skomponowanym przez syna Schöna, Alwę. W swej garderobie Lulu opowiada Alwie o swoim najnowszym wielbicielu – Księciu. Gdy ze sceny zauważa na widowni Schöna z narzeczoną, Lulu nie chce dalej tańczyć. Schön prosi ją, by nie przeszkadzała w jego małżeństwie, ale potem uświadamia sobie, że nie może pozwolić jej odejść z Księciem. Pod dyktando Lulu doktor pisze list do swojej narzeczonej, zrywając zaręczyny.

przerwa



AKT DRUGI

Mimo że poślubiła dra Schöna, Lulu nadal przyciąga wielbicieli, wśród nich lesbijkę – hrabinę Geschwitz. Hrabina, Schigolch, Akrobata i Licealista zbierają się w domu Schöna i wszyscy wyznają Lulu miłość. Również Alwa wyznaje swoje uczucia do niej. Zrozpaczony Schön, który widzi to wszystko, najpierw prosi Lulu, aby dbała o swoją reputację, a potem, aby go zastrzeliła. Lulu odpowiada, że wiedział przecież, z kim się żeni. Gdy Schön powala ją na ziemię, Lulu strzela mu w plecy i błaga Alwę, by nie wzywał policji.

Interludium przedstawia scenę aresztowania Lulu, uwięzienie i przewiezienie do szpitala z powodu choroby oraz plan ucieczki: hrabina chce się poświęcić i zająć miejsce Lulu w szpitalu.

Alwa wraz z hrabiną i Akrobatą czekają na powrót Lulu. Akrobata jest oburzony jej wynędzniałym wyglądem i grozi, że doniesie na spiskowców policji. Gdy pozostają sami, Alwa ponownie wyznaje miłość Lulu i zgadza się wyjechać z nią do Paryża.

przerwa



AKT TRZECI

Podczas przyjęcia urodzinowego Lulu w jej paryskiej rezydencji Alwa wraz z innymi mężczyznami próbuje szantażować ją ujawnieniem jej udziału w śmierci Schöna. Osaczona Lulu załamuje się. Przychodzi wieść, że akcje pewnej spółki, w którą wielu z obecnych zainwestowało, raptownie straciły na wartości. W ogólnym zamieszaniu Lulu udaje się uciec – tuż przed przyjazdem policji.

Na obskurnym poddaszu w Londynie, gdzie się skryli, Alwa i Schigolch czekają na powrót Lulu z jej pierwszego wieczora pracy jako prostytutki. Lulu wraca z klientem. Pojawia się hrabina – teraz już w zupełnej nędzy, z jedynym skarbem, jaki jej został: portretem Lulu. Wszyscy wspominają szczęśliwe czasy, kiedy ten obraz powstał. Lulu odchodzi i wraca z innym klientem. Starając się ją chronić, Alwa atakuje klienta i zostaje przez niego zabity. Lulu ponownie wychodzi na ulicę. Schigolch ukrywa ciało Alwy i znika. Hrabina rozważa popełnienie samobójstwa, gdy Lulu powraca z kolejnym klientem, który okaże się Kubą Rozpruwaczem. Klient żąda pieniędzy, a następnie zamyka się z Lulu w pokoju. Po chwili słychać wrzask. Lulu została zamordowana przez klienta. Hrabina stara się pomóc, ale Kuba Rozpruwacz zabija ją również. Umierająca hrabina czołga się w kierunku ciała ukochanej Lulu.

__________________________________________________________________________________________________________________

Z komentarza Piotra Kamińskiego

Berg podjął decyzję napisania drugiej opery w roku 1927, dwa lata po „Wozzecku”, wahał się jednak miedzy dwiema współczesnymi sztukami, autorstwa pisarzy, którym dramaturgia niemiecka zawdzięczała swój niedawny renesans. Obie powstały pod wpływem Ibsena i Strindberga: „Pippa tańczy” Gerharta Hauptmanna oraz dyptyk Franka Wedekinda „Duch Ziemi” (odegrany w roku 1895 pod tytułem „Lulu”) i „Puszka Pandory” (1902). (…) Wybór „Lulu” zawdzięczamy przypadkowi: Hauptmann postawił Bergowi szalone żądania finansowe, podczas gdy Wedekind nie żył już od kilku lat, a wdowa po nim, Tilly, nie robiła trudności (w przeciwieństwie do Heleny Berg i do Schönberga, którzy za wszelką cenę próbowali odwieść Berga od tak skandalicznego tematu). Jeszcze zanim podpisał umowę z panią Wedekind, co nastąpiło w sierpniu 1929 roku, Berg sporządził pierwszą wersję libretta, pracowitą syntezę 7 aktów oryginału, po czym w roku 1928 podjął komponowanie. Podobnie jak przy „Wozzecku”, szło mu niesporo, szczególnie z powodu sytuacji politycznej, wyciąg fortepianowy był więc gotów dopiero na wiosnę 1934 roku. Skoro po dojściu Hitlera do władzy premiera w berlińskim teatrze pod dyrekcją Ericha Kleibera nie wchodziła w rachubę, Berg wysnuł z partytury 5 utworów symfonicznych (Suita „Lulu”), które Kleiber poprowadził 30 XI 1934, aby przygotować publiczność na przyjęcie całości dzieła. Instrumentację, opóźnioną przez pracę nad Koncertem skrzypcowym „Pamięci anioła” przerwała przedwczesna śmierć kompozytora. Berg ukończył jednak 2 pierwsze akty i 268 taktów trzeciego (jedną piątą całości).

Piotr Kamiński, „Tysiąc i jedna opera”, Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA, Kraków 2008.
__________________________________________________________________________________________________________________

MARLIS PETERSEN sopran
Lulu

Niemiecka sopranistka do kariery śpiewaczki dotarła poprzez inne muzyczne pasje: grała na fortepianie i flecie poprzecznym, następnie ćwiczyła jazz-dance i stepowanie w New York City Dance School w Stuttgarcie. A jednak wybrała śpiew. Zaczynała na scenach niemieckich (Staatstheater Nürnberg, Deutsche Oper am Rhein w Düsseldorfie), ale partią, która otworzyła jej drzwi do światowej kariery, była właśnie Lulu w operze Berga. Wystąpiła już w dziesięciu realizacjach tego dzieła, w: Norymberdze, Kassel, Hamburgu, Düsseldorfie, Atenach, Wiener Staatsoper, Lyric Opera of Chicago, Met (2010), Bayerische Staatsoper w Monachium... Na scenie The Metropolitan Opera zadebiutowała w 2005 roku jako Adela w „Zemście nietoperza” Straussa, a następnie na nowojorskiej scenie wykonywała partie: Ofelii w „Hamlecie” Thomasa i Zuzanny w „Weselu Figara” Mozarta. Ostatnio można ją było oglądać w partii Violetty w „La traviacie” Verdiego w Operze Wiedeńskiej i jako Norinę w „Don Pasquale” Donizettiego w Lyric Opera of Chicago.



LOTHAR KOENIGS dyrygent

Urodził się w Akwizgranie, studiował grę na fortepianie i dyrygenturę w Kolonii. W 2009 roku został dyrektorem muzycznym Walijskiej Opery Narodowej (Welsh National Opera). Dla tej sceny przygotował m.in.: „Śpiewaków norymberskich”, „Don Giovanniego”, „Zaczarowany flet”, „Fidelia”, „Lohengrina”, „Tristana i Izoldę”, „Manon Lescaut”, „Turandot”, „Lulu”, „Peleasa i Melizandę” i „Ariadnę na Naksos”. Jego inne realizacje operowe to „Dafne” (La Monnaie | De Munt, Bruksela), „Ariadna na Naksos”, „Lohengrin” i „Wozzeck” (Bayerische Staatsoper, Monachium), „Elektra” (Opernhaus Zürich). Przygotował także „Tristana i Izoldę” na Międzynarodowym Festiwalu w Edynburgu. Na scenie The Metropolitan Opera zadebiutował w 2008 roku „Don Giovannim” Mozarta. W tym sezonie zadebiutuje w Royal Opera House Covent Garden, a także w Teatro Real w Madrycie, prowadząc „Mojżesza i Aarona” Schönberga.



WILLIAM KENTRIDGE reżyser

Dla tego południowoafrykańskiego artysty opera jest tylko jedną z dziedzin sztuki, w której działa. Znany jest jako plastyk, realizator filmów i reżyser teatralny. Tworzy rysunki, instalacje, filmy animowane. Ma w dorobku wystawy w renomowanych galeriach sztuki; na festiwalach w Edynburgu i Cannes pokazano retrospektywne przeglądy jego twórczości. W 2009 roku magazyn „Time” umieścił jego nazwisko na liście stu najbardziej wpływowych ludzi świata. Przygodę z operą Kentridge rozpoczął spektaklem „Powrót Ulissesa do ojczyzny” Monteverdiego, który miał premierę w roku 1998. Świetne recenzje zebrał też „Zaczarowany flet” W. A. Mozarta (2005), gdzie tradycyjną scenografię artysta zastąpił projekcjami. Osoba Kentridge’a to polski akcent w nowojorskim przestawieniu: jest on Żydem o polsko-litewskich korzeniach, trzecim pokoleniem urodzonym w Afryce. W swojej sztuce podejmuje temat Holokaustu. Poczuwa się także do przynależności do Afrykańczyków, stąd wypowiada się na temat prześladowań słabszych przez silniejszych, drogi rozwoju, która opiera się na terrorze, a nawet nadmiernego eksploatowania Ziemi i jej zasobów. Podczas cyklu transmisji „The Met: Live in HD” mogliśmy podziwiać jego niekonwencjonalną inscenizację „Nosa” Szostakowicza.

powrót

strona główna